ชาติภูมิ
สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ วัดโสมนัสวิหาร มีนามเดิมว่า ยัง ฉายา เขมาภิรโต บิดาเป็นคนจีนนอก ชื่อ ยี่ มารดาชื่อ ขำ สกุลข้างมารดาของท่านเป็นข้าหลวงเดิม ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ท่านเกิดในสมัยราชการที่ ๔ ในกรุงเทพมหานคร เมื่อวันพฤหัสบดี เดือน ๑๒ ขึ้น ๑๓ ค่ำ ปีกุล พุทธศักราช ๒๓๙๔ เมื่อท่านคลอดมานั้น ได้นอนแน่นิ่งไป บิดามารดาของท่าน สำคัญว่าสิ้นชีพแล้ว จึงปรารภกันว่า จะเอาลงหม้อขนัน (หม้อสำหรับใส่ศพเด็ก) ป้าของท่านเข้าไปดูเห็นว่ายังมีชีวิตอยู่ จึงร้องขึ้นว่า "ยังมีชีวิตอยู่" อาศัยเหตุนี้ท่านจึงได้นามว่า "ยัง" |
| |
การศึกษาเมื่อเยาว์วัย
เมื่อท่านเจริญวัยขึ้น มารดาของท่าน ได้เป็นครูฝึกสอนอักษรสมัยให้เอง จนอายุได้ ๑๑ ขวบ มารดาของท่าน ก็ได้ถึงแก่กรรมจากไป เล่ากันมาว่า เมื่อมารดาของท่านสิ้นชีพแล้ว บิดาของท่านซึ่งเป็นชาวจีนนอก ได้ส่งตัวท่านไปเมืองจีน เพื่อศึกษาในประเทศจีน แต่ท่านไม่อยากไป ดังนั้น เมื่อเรือสำเภาออกจากท่า ท่านก็กระโดดจากเรือลงแม่น้ำ ขึ้นฝั่งไปหาน้าชายชื่อ สิงห์โต ผู้เป็นญาติทางมารดา น้าชายท่านก็รับเลี้ยงไว้เป็นเวลา ๑ ปี ต่อจากนั้นบิดาท่านก็มารับ ให้ไปเรียนหนังสือจีนที่ศาลา ข้างวัดส้มเกลี้ยง เรียนอยู่ประมาณ ๓ ปี พออายุได้ ๑๔ ปี บิดาก็พาไปฝาก เป็นเสมียน ทำบัญชีการค้า ของพระเสนางควิจารณ์ (ยิ้ม) อยู่ได้ปีเศษ พออายุได้ ๑๕ ปี น้าชายที่เคยอุปการะท่าน ได้มารับท่านไปเรียนศาสนธรรม ที่วัดเขมาภิรตาราม โดยฝากไว ้ที่สำนักของพระครูเขมาภิมุขธรรม (อิ่ม)
|
| |
การบรรพชาอุปสมบท
เมื่อท่านได้เรียนถึงขั้นสูงขึ้น น้าชายจึงพาไปฝากให้เล่าเรียน ที่วัดโสมนัสวิหาร โดยฝากให้อยู่ในสำนักของพระอริยกวี (ทิง) เมื่อเป็นพระครูปลัด ของพระพรหมมุนี (ทับ) ท่านได้ศึกษาพระปริยัติธรรม ในสำนักของพระอริยกวี จนอายุได้ ๑๗ ปี จึงได้บรรพชาเป็นสามเณร ที่วัดโสมนัสวิหาร เมื่อปีเถาะ พ.ศ. ๒๔๑๐ ท่านเป็นสามเณรอยู่ ๕ ปี ก็ได้รับอุปสมบท ที่วัดโสมนัสวิหาร โดยมีสมเด็จพระวันรัต (ทับ) ในสมัยที่ดำรงตำแหน่ง เป็นพระพรหมมุนี เป็นพระอุปัชฌาย์ |
| |
การศึกษาเมื่อบรรพชาอุปสมบทแล้ว
เจ้าพระคุณสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ เป็นผู้มีความสามารถมาก ในด้านการศึกษาพระปริยัติธรรม และเป็นผู้มีความรู้แตกฉาน ในด้านการภาษาบาลีมากอีกองค์หนึ่ง ท่านมีชีวิตอยู่ในสมัยเดียวกันกับ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ท่านเข้าสอบพระบาลีปริยัติธรรมเพียง ๓ ครั้ง ก็ได้ถึงประโยค ๘ ดังนี้
๑.ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ท่านได้เข้าสอบพระปริยัติธรรมที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เมื่อปีมะเมีย พ.ศ. ๒๔๑๓ ได้ เป็นเปรียญ ๓ ประโยค ตั้งแต่ยังเป็นสามเณรอยู่
๒.เมื่อท่านได้อุปสมบทแล้ว ท่านได้เข้าสอบ ที่พระที่นั่งพุทไธศวรรย์ เมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๔๑๙ แปลได้อีก ๒ ประโยค รวมเป็น ๕ ประโยค
๓. ต่อมาถึงปีมะเมีย พ.ศ. ๒๔๒๕ ได้เข้าสอบพระปริยัติธรรม ที่พระที่นั่งพุทไธศวรรย์ แปลได้อีก ๓ ประโยค รวมเป็น ๘ ประโยค
|
| |
สมณศักดิ์
เจ้าพระคุณสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ เป็นพระมหาเถระ ที่มีความสามารถ ดีมากองค์หนึ่ง แห่งยุครัตนโกสินทร์ จึงได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ และการประกาศกิตติคุณ ดังนี้
๑. เมี่อปีระกา พ.ศ. ๒๔๒๘ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะที่ "พระอมรโมลี"
๒. เมื่อเถาะ พ.ศ. ๒๔๓๔ ได้พระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะชั้นราช โดยมีพระราชทินนามเดิม คือ "พระอมรโมลี"
๓. ต่อมาถึงปีมะเมีย พ.ศ. ๒๔๓๗ ได้พระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่ "พระเทพโมลี"
๔. เมื่อปีจอ พ.ศ. ๒๔๔๑ ได้พระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ "พระธรรมโกษาจารย์"
๕. เมื่อถึงปีชวด พ.ศ. ๒๔๔๓ ได้พระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นที่พระ "พระพิมลธรรม"
๖. เมื่อวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๓ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นชั้นสุพรรณบัตรที่ "สมเด็จพระมหาวีรวงศ์" |
| |
เป็นเจ้าอาวาสองค์ที่ ๓ ของวัดโสมนัสวิหาร
เมื่อท่านเจ้าคุณพระราชพงษ์ปฏิพัทธ์ (ม.ร.ว.ล้น กล้วยไม้) เจ้าอาวาสองค์ที่ ๒ ได้มรณภาพไป เมื่อวันที่ ๒๔ กุมพาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๔๕ เจ้าพระคุณสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ ซึ่งในสมัยนั้นยังดำรงตำแหน่ง ที่พระพิมลธรรม ก็ได้รับตำแหน่งเจ้าอาวาส ครองวัดโสมนัสวิหาร เมื่อวันที่ ๒๖ กุมพาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๔๕ นับเป็นเจ้าอาวาสองค์ที่ ๓ ของวัดโสมนัสวิหารสืบต่อมา |
|
